ကျုပ်သိတဲ့ ဆော် တွေ အကြောင်း

 

 ဆော် ဆိုတာ ပစ္စည်း လည်း ဖြစ်လေမလား- လို့ ပစ္စည်းဆက်ကြိယာတွေးရင်း နှိုးဆော်၊ လှုံ့ဆော်၊ လောဆော် တွေကြောင့် လေ့လာဖူးခဲ့ပါတယ်။ ကိုယ်ထင်သလို မဟုတ်ဘဲ ကြိယာအဖြစ်သာ ရှိသလား လျှောက်တွေးတော့- ဦးပုညရဲ့ ရေသည်ပြဇာတ်က “ဘယ်နှယ့်တုံး ခုတင်ခု၊ အရပ်မှုဆော်သလို” တို့။ လှိုင်ထိပ်ခေါင်တင်ရဲ့ စိန်ခြူးကြာညောင်ထဲက “ သုံးချက်စည်တော်၊ ရိုက်ဆော် ညင်းတယ်လေး၊ လင်းပြန်လုနော်။” စ- တာတွေက အရင် ပေါ်လာတာပါပဲ။ သပြေညိုထဲက လင်းကြက်အဆော် ဆိုတာမျိုးတွေပါ။ ဆော် နဲ့ပတ်သက်ပြီး အနော်ရထာ့အဖေ ကွမ်းဆော် ကြောင်ဖြူမင်းက စပြီး မောင်လူအေး နိဗ္ဗာန်ဆော် အထိ စာတွေထဲ ဖတ်ခဲ့ဖူးတာပဲ။ ဦးပုည ဆို သူ့မေတ္တာစာထဲ “ ဘုန်းကြီးကြိုက် မင်းကြိုက်၊ ကာလသားများနှင့်၊ လားလားမျှမထိုက်၊ ဗျာဆံဝိုက် ဗျာဆံခါ၊ အပျိုတွေ လာလွန်းလို့၊ ဆရာတော် ကျောင်းပေါ်က၊ ကြိမ်ဆော်၍ ချရသေး” ဆိုတာမျိုးရေးတယ်။ တိုင်းပြည်ရေး တေးထပ်တင်တော့ “ လင်းကြက်ဖြင့် အတန်ဆော်ပြီ ၊ ဘယ်ဇာတ်တော်လေမှန်းသိ၊ အခန်းခန်းအထွေထွေ၊ များနိုင်မျှပေ၊ နိပါတ်နှယ်ရှုပ်လေသည်၊ အရှုပ်တွေ ပြည်ဖုံးနှင့်လေး။” လို့ ရေးတယ်။ ဦးပုညတေးထပ်တွေမှာ “ဆော်” တော်တော် သုံးပါတယ်။ “မိုးသက်လို့ ဂယက်ဆော်၊ သရက်မော်အကွေ့” “မိုးသက်လို့ ခိုးယှက်ဆော် ပြီ၊ တိုးဖက်တော်မူစမ်းဖြာ့လေး” ဆိုတာမျိုးပေါ့။ ဆော် ရဲ့ လာရာလမ်းက ၄ မျိုးက စကားလုံးပြောင်းထုံးကျမ်းအလိုအရဆိုရင်- 

(၁) ဆူ > ဆို > က လာတဲ့ ဆော် က ကြွေးကြော်သည်။ အော်မြည်သည်။ ကြွေးကြော်အော်ဟစ်၍ နိုးကြားစေသည် ဆိုတဲ့ အနက် ရှိပါမယ်။ လင်းကြက်ဆော်၊ နှိုးဆော် ဆိုတာမျိုးပါ။ 

(၂)ဆက် > က လာတဲ့ ဆော်က ဆက်စပ်သည် ဆိုတဲ့ အနက်ရှိပါမယ်။ ဂဟေဆော်တာမျိုးပေါ့။ “သမီးတော်ရင်း၊ ရွယ်ဖွံ့ရှင်းနှင့်၊ ရွှေချင်းဂဟေ၊ ဆော် ကြထွေသို့” ဆိုတဲ့ ဘူရိဒတ်လင်္ကာထဲက အရေးအဖွဲအသုံးမျိုးပါ။

 (၃) ဆတ် > ဆော့ > က လာတဲ့ ဆော်က လှုပ်သည် လှုပ်ရှားသည် ဆိုတဲ့ အနက်ရှိပါတယ်။ ဆရာတော် ကြိမ်ဆော်၍ ချရသေး ဆိုတာမျိုးပါ။ 

(၄) ဆစ် > က လာတဲ့ဆော်က ခတ် တာပါ။ မောင်းဆော်၊ စည်တော် ရိုက်ဆော် ဆိုတာမျိုးပါ။

 ငါးပိပန်းကန်ရှိရင်အတို့အမြှပ်သတိရ အဘိဓာန်ကြည့်ရင်အဆို့အရှုပ်သိရ လို့ ကိုယ့်စာချိုးနဲ့ ကိုယ်ကိုး။

ဆော်က ကြိယာအဖြစ်ကနေ နာမ်နဲ့ပေါင်းပြီး ပေါင်းစပ်နာမ် ဖြစ်သွားတာတွေက- 

၁။ ကွမ်းဆော်၊ န — ကွမ်းတော်ဆက်သူ၊ အခွန်ကောက်ခံသော အရာရှိ။ 

၂။ နိဗ္ဗာန်ဆော်၊ န — ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုလုပ်ရန် ဆော်ဩသူ။ 

၃။ ရွာဆော်၊န — ရပ်မှုရွာမှုကိစ္စ၌ ဆော်ဩသူ။ ဆိုတာတွေပါ။ ကြိယာအဖြစ်ရှိနေတာက ဆော်၊ ကြိ — ၁၊ တီးခတ်သည်။ ၂၊ ရိုက်ပုတ်သည်။ ၃၊ ထိပါးပုတ်ခတ်သည်။ ၄၊ နှိုးဆော်သည်။ လို့အနက်ပေးထားပါတယ်။ လွှမ်းမိုးသီချင်းထဲကလို “တုတ်တပြက် ဓားတပြက် ဆူညံပွက်တယ်။ ကွဲကြ ပြဲကြ ဆော်ကုန်ကြပြီ၊ ရပ်ကွက်ထဲက မင်္ဂလာဆောင် ရန်ပွဲ” ဆိုလား။ ဆော် တစ်လုံးတည်း သုံးလို့ရတာပါ။ ရိုက်ပုတ်သည် အနက်က လွဲလို့ပေါ့။ ကျန်အနက်တွေရ ဖို့ နာမ်ပေါင်းကြိယာ အဖြစ် ဖြစ်စေ။ အနက်တူ ပေါင်းစပ်ကြိယာအဖြစ် ဖြစ်စေ တွဲသုံး ကြရပါတယ်။ 

၁။ ကွမ်းဆော်၊ ကြိ — အခွန်ကောက်ခံသည်။ 

၂။ ဂဟေဆော်၊ ကြိ — ဂဟေဖြင့် ဆက်စပ်သည်။ 

၃။ စေ့ဆော်၊ ကြိ — နှိုးဆော်တိုက်တွန်းသည်။ 

၄။ ဆော်ဖန်၊ ကြိ — စီမံခန့်ခွဲသည်။ 

၅။ ဆော်ဩ၊ ကြိ — တိုက်တွန်းနှိုးဆော်သည်။ 

၆။ နှိုးဆော်၊ ကြိ — တိုက်တွန်း စေ့ဆော်သည်။ 

၇။ လောဆော်၊ ကြိ — အပူတပြင်း တိုက်တွန်းသည်။ 

၈။ လှုံ့ဆော်၊ ကြိ — လှုပ်ရှားတက်ကြွအောင် ဆော်သြသည်။ ငှက်စာဆော် မှာပါတဲ့ ဆော်က ဒီအနက်တွေနဲ့ မဆိုင်သလို၊ လက်ရှိအဘိဓာန် အနက်က ထိပါးပုတ်ခတ်သည် ဆိုရာမှာလည်း နှုတ်နဲ့ စော်ကား တာမျိုးကို မဆိုလိုဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ ငှက်စာဆော်ကို လှုံ့ဆော်စီမံခြင်း ဥပစာအနက်ထင်အောင် သုံးထားတာလေးကိုလည်း တွေ့လို့ မှတ်ထားမိပါတယ်။ ကျုပ်သိတဲ့ ဆော် တွေ ဒါအကုန်ပါပဲ။ 

မြတ်နိုးမှုဖြင့် 

ကံ့ကော်ကောင်းကင် မြန်မာစာ 

၃၁၁၂၂၀ နိဂုံး